Bursa

Bursa Grand Mosque or Ulu Cami is the largest mosque in Bursa, Turkey.

Bursa (Yunanca: Προῦσα Prussa, Latince: Prusa), Türkiye‘de Bursa ilinin merkezi olan şehirdir. Nüfus bakımından İstanbul, Ankara ve İzmir‘in ardından Türkiye’nin 4. Büyük kentidir. Aynı zamanda Marmara Bölgesi‘nin İstanbul’dan sonraki en büyük ikinci şehridir.

Ekonomik açıdan Türkiye‘nin en gelişmiş kentlerinden biri olan Bursa doğal ve tarihsel zenginlikleriyle de önem taşır. Bursa’da en çok Osmanlı İmparatorluğu‘nun kuruluş dönemine ait tarihi eserlerin bulunmasının sebebi ise, Bursa’nın Osmanlı Devletinin ilk başkenti olmasıdır. Bursa alışveriş merkezleri, parkları, müzeleri ve çarşısıyla bölgede öne çıkar. Ayrıca Bursa Marmara bölgesinin İstanbul‘dan sonra gelen ikinci büyük şehridir. Türkiye’nin en önemli birkaç sanayi kentinden biridir. Şehir İstanbul‘dan sonra en büyük ikinci ihracatı gerçekleştirmektedir. Şehrin futbol takımı Bursaspor 2009-10 sezonunda Süper Lig şampiyonudur.

Bursa, sanayi istatistiklerine göre Türkiye’nin en büyük sanayi kenti ve otomotiv üretim merkezidir. CNN International tarafından Türkiye’nin Detroit’i yakıştırması yapılmıştır. Tofaş-Fiat, Renault, Peugeot, Karsan, TOGG, Bosch, Cobra Güleryüz ve Akia otobüs fabrikaları Bursa’da bulunmaktadır. Aynı zamanda binek ve ticari araçların yan sanayi ve yedek parça fabrikalarının büyük kısmı Bursa’dadır. Bursa’nın otomotiv sanayisi bakımından Türkiye tarihinde bıraktığı izler dolayısıyla TOFAŞ tarafından şehir merkezine yapılan TOFAŞ Anadolu Arabaları Müzesi de kentin simgelerinden biri haline gelmiştir.

Tarihçe

Bursa’da şimdilik bilinen en eski arkeolojik kalıntılar Yenişehir yakınlarındaki Menteşe Höyüğü ve Orhangazi yakınlarındaki Ilıpınar‘dan bilinmektedir. Bu arkeolojik buluntu yerlerinin en eski tabakaları yaklaşık 7 bin yıllıktır. Bu tabakalardaki kültür, çanak çömleğin gelişmiş olarak ortaya çıktığı, mimarinin dörtgen planlı, bol miktarda ahşap destekli kerpiç kullanılarak inşa edilmiş yapılardan oluştuğu tabakalardır. Bursa’da David French, Mehmet Özdoğan ve Jacop Roodenberg’in arkeoloji ile ilgili çalışmaları tarih öncesiyle ilgili pek çok yeni bilgi ortaya koymuştur.^{[kaynak belirtilmeli]}

Bursa ve civarında MÖ 4000’li yıllardan itibaren çeşitli yerleşimlerin olduğu saptanmıştır; fakat yöreye ait kesin bilgiler MÖ 700’lere dayanmaktadır. Homeros, bölgeden Mysia^[1] olarak söz etmektedir. Günümüzde Bursa yöresinde Mysia yerleşmelerini anımsatan iki köy bulunmaktadır: Misi (Gümüştepe) ve Misebolu. Ayrıca Prof. Dr. Semavi Eyice, belgesel yönetmeni Tekin Gün yaptığı yüzey çalışmaları sırasında Kentin 14 km batısında, Çayırköyü’nün 1 km güneybatısındaki “Çayırköy Höyüğü’nün” boyutları da Demirtaş Höyüğü ile aynıdır. Burada bulunan seramik parçalarında gri, kırmızı, kahverengi ve siyah renkler hakimdir. Bulunan seramik parçalarının önemli kısmı elde yapılmış, çok azı ise çarkta yapılmıştır. Höyüğün en eski buluntusu MÖ. 2700-2500 yılına erken Bronz Çağı‘na işaret etmektedir.^[2]

Bursa, 1204-1261 yılları arasında İznik‘e bağlıdır, genelde kale içinde kalmış, fazla büyüyememiştir.

Osmanlı dönemi

Ayrıca bakınız: Bursa’daki gayrimüslimler

Anadolu Selçuklu Devleti‘nin zayıflayıp dağılmaya başlamasıyla kurulan Anadolu Beylikleri içinde zamanla gelişen Osmanlı Beyliği, çevredeki tekfurların arazilerini de alarak güçlenmiştir. Bursa, 1307 yılında Osman Bey tarafından kuşatılmış, uzun süren kuşatmadan sonra 6 Nisan 1326’da Osman Bey’in oğlu Orhan Bey tarafından alınmıştır. 1335 yılında başkent Bursa’ya taşınmış ve kentte büyük imar hareketleri yaşanmıştır.

Osmanlılar Bursa’yı aldıklarında kent sadece hisar içinden ibaretken, Orhan Gazi şehri hisarın dışına çıkararak Orhan Gazi Külliyesini kurdurtmuştur. Surlar dışında mevcut yerleşmeye yakın, hakim noktalarda cami, hamam, imarethane, darüşşifa, medrese gibi kamu yapıları inşa edilerek bu külliyelerin çevrelerinde konut alanları yaratılmış ve böylece bir yerleşme geleneği başlamıştır. Başkent, 1363 yılında (I. Murad Hüdavendigâr döneminde) Edirne‘ye taşınmıştır. Fatih Sultan Mehmed‘in İstanbul‘u fethetmesinden sonra ise Bursa’nın faal rolü son bulmuş ve yönetim merkezi niteliğini kaybetmiştir.

Bursa’da Osmanlı Devleti hakimiyetinde, 1922 yılına kadar, Müslüman, Rum, Ermeni ve Yahudiler birlikte yaşamışlardır.

Tanzimat sonrası dönemde Hüdavendigâr Vilayeti merkezliği yapan Bursa’ya 1900’lü yılların başında Biga (merkezi Çanakkale), Bilecik, Kütahya, Karesi (Balıkesir), Karahisar (Afyon) sancakları bağlı bulunmaktaydı.

Millî mücadele dönemlerinde çeşitli ayaklanmaların yaşandığı Bursa, 8 Temmuz 1920’de Yunanlarca işgal edilmiş; Başkomutanlık Meydan Muharebesi‘nden sonra 11 Eylül 1922’de Türk birliklerince geri alınmıştır.^[3]

Cumhuriyet dönemi

Bursa, 1987 yılında çıkarılan 3391 sayılı kanun^[4] ile büyükşehir unvanı kazandı. Başlangıçta üç ilçe (Nilüfer, Osmangazi ve Yıldırım) Bursa Büyükşehir Belediyesi‘nin sınırlarına dahil edildi. 2004 yılında çıkarılan 5216 sayılı kanun ile büyükşehir belediyesinin sınırları valilik binası merkez kabul edilerek yarıçapı 30 kilometre olan dairenin sınırlarına genişletildi.^[5] Bu sınırlar içinde kalan 7 ilçe, büyükşehir ilçe belediyeleri hâline geldi.^[5] 2012 yılında çıkarılan 6360 sayılı kanun ile 2014 Türkiye yerel seçimlerinin ardından büyükşehir belediyesinin sınırları il mülki sınırları oldu.^[6]

21 Ekim 2014 tarihinde, Bursa Valiliği ve Bursa Kültür Tanıtma Birliği tarafından Bursa şehir logosu tanıtılmıştır. Logo Bursa şehrinin markalaştırılması amacıyla tasarlanmıştır. Logoda Türk İslam sanatının bilinen motiflerinden olan çintemani desende lale motifi yer almaktadır.^[7]

Coğrafya

İklim

Genellikle ılıman bir iklime sahiptir. Ancak, iklim bölgelere göre de değişiklik göstermektedir. Kuzeyde Marmara Denizinin yumuşak ve ılık iklimine karşılık güneyde Uludağ’ın sert iklimi ile karşılaşılmaktadır.

İlin en sıcak ayları Temmuz – Ağustos, en soğuk ayları ise Aralık – Ocak’tır. 52 yıllık gözlem süresi itibarı ile yıllık ortalama yağış miktarı 70,6 cm’dir. İlde ortalama nispi nem %69 civarındadır.

Daralt Bursa iklimi
Aylar	Oca	Şub	Mar	Nis	May	Haz	Tem	Ağu	Eyl	Eki	Kas	Ara	Yıl
En yüksek sıcaklık (°C)	23,8	26,9	32,0	36,2	36,5	41,3	43,8	42,2	39,6	37,3	31,0	27,3	43,8
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C)	9,6	10,9	13,7	18,8	23,7	28,4	30,8	31,0	27,2	21,7	16,4	11,7	20,3
Ortalama sıcaklık (°C)	5,4	6,3	8,4	12,8	17,6	22,1	24,6	24,3	20,1	15,2	10,7	7,4	14,5
Ortalama en düşük sıcaklık (°C)	1,7	2,2	3,6	7,1	11,2	14,9	17,2	17,1	13,6	9,9	6,0	3,5	9,0
En düşük sıcaklık (°C)	−19,2	−16,8	−10,5	−3,1	0,9	4,0	9,0	8,6	4,4	−1	−5,4	−16,3	−19,2
Ortalama yağış (mm)	87,6	74,6	69,7	63,4	44,3	34,3	15,3	15,7	39,5	68,8	78,5	103,4	695,1
Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü^[8]

Nüfus

Bu veriler Bursa ilinin şehir merkezinin nüfus verileridir. İl nüfusu için Bursa (il) sayfasına bakınız.

Yıl	Toplam	Şehir	Kır
1927^[9]	127.251	61.690	65.561
1935^[10]	140.944	72.187	68.757
1940^[11]	149.008	77.598	71.410
1945^[12]	161.047	85.919	75.128
1950^[13]	183.745	103.812	79.933
1955^[14]	212.008	128.875	83.133
1960^[15]	266.884	153.866	113.018
1965^[16]	306.753	211.644	95.109
1970^[17]	379.484	275.953	103.531
1975^[18]	465.657	346.103	119.554
1980^[19]	607.221	445.113	162.108
1985^[20]	748.358	612.510	135.848

1987 yılında Bursa büyükşehir statüsü kazanıp il merkezinde yeni ilçeler kurulmuştur. Bu yıldan itibaren il merkezi nüfusu aşağıdaki gibidir.

Yıl	Nüfus	İlçeler
1990^[21]	834.576	Nilüfer, Osmangazi, Yıldırım
2000^[22]	1.194.687
2007^[23]	1.431.172
2008^[24]	1.813.452	Gürsu, Kestel, Nilüfer, Osmangazi, Yıldırım, Gemlik, Mudanya
2009^[25]	1.854.295
2010^[26]	1.905.570
2011^[27]	1.948.744
2012^[28]	1.983.780

2004 yılında çıkarılan kanun nedeniyle il merkezinde olmayan Gemlik ve Mudanya ilçeleri de büyükşehir sınırlarına girmiş olup 2008-2012 yılları arasındaki nüfus verilerine Gemlik ve Mudanya da dahil edilmiştir. 2012 yılında ise ilin tamamı büyükşehir sınırlarına girmiştir.

Ekonomi[

2007 yılı nüfus sayımı resmi kesin sonuçlarına göre Türkiye’nin 4. büyük kentidir. Brookings Institution ve JP Morgan’ın 2014 yılı baz alınarak oluşturulan ekonomide yükselen kentler sıralamasında Bursa 300 şehir arasında İstanbul‘un ardından 4. sırayı aldı. Aynı listede Türkiye’den İstanbul ve Bursa dışında İzmir 2 ve Ankara 9. sırada yer almıştır.^[29]

Bursa; otomotiv, tekstil, makine ve gıda sanayi sektörlerinde söz sahibidir. Tarihte ilk havlu üretiminin Bursa’da gerçekleştiği söylenir.^{[kaynak belirtilmeli]} Hâlen de havlu üretimi ve ihracatı gerçekleştirilir. İpek üretimi ve bıçakçılık Bursa’nın eskiden dünyaca tanınmasını sağlamasına rağmen şu anda bitme noktasına gelmiştir.

1961 yılında kurulan Türkiye’nin ilk organize sanayi bölgesi Bursa Organize Sanayi Bölgesi ile daha sonra oluşan Demirtaş Organize Sanayi Bölgesi ve özellikle İzmir ve Ankara yollarının çevresi Bursa’da sanayileşmenin yoğun olduğu yerlerdir. Kaplıcaları, Uludağ’ı, İskender Kebabı, Kestane Şekeri, İnegöl Köftesi, Şeftalisi, Havlusu ile meşhurdur.

Türkiye’nin ilk zeytinyağı laboratuvarı Bursa’ya kurulmuştur.^[30]

Sanayi

Otomotiv sanayi

Bursa’da otomotiv sanayi kuruluşları, otomobil, otobüs, metro, hafif metro ve tramvay vagonları ve bunlara ait yedek parçaların imalatını yapmakla birlikte, yurt içine ve yurt dışına satış yapmaktadır. Fiat (TOFAŞ), Togg, Renault, Bosch fabrikaları ve bu fabrikalara parça sağlayan diğer fabrikalar sayesinde Bursa önemli bir otomotiv kentidir. Şehrin göç almasındaki en büyük etkenlerin başında bu fabrikalar gelir.Mobilya sanayi

İnegöl ilçesinde Organize sanayi bölgesinde faaliyet göstermektedir. Ayrıca İnegöl ilçesinde sadece mobilya üzerine satış yapan İnegöl Mobiliyum AVM bulunmaktadır.Tekstil sanayi

Türkiye’deki birçok yerli tekstil markasının fabrikaları ve Bursa Uluslararası Tekstil Ve Ticaret Merkezi Bursa’da bulunmaktadır. Ayrıca tekstil sanayi olarak da Türkiye’nin en gelişmiş şehirlerinden biri konumundadır.

Kültür

UNESCO Dünya Mirası
Konum	Türkiye
Kriter	Kültür: i, ii, iv, vi
Referans	1452
Tescil	2014 (38. oturum)
Bölge	Avrupa ve Kuzey Amerika

2000’de UNESCO tarafından Dünya Mirası Geçici Listesi‘ne dahil edilen^[31] Bursa ve Cumalıkızık: Osmanlı İmparatorluğu’nun Doğuşu, 2014’te ise Dünya Mirası olarak tescil edildi.^[32]

Türkiye’nin ilk tekstil müzesi Bursa’dadır.^[33]^[34]

Uluslararası Bursa Festivali 1962 yılından beri, Bursa Kültür Sanat ve Turizm Vakfı’nın (BKSTV) koordinasyonunda düzenleniyor. Bursa Bölge Senfoni Orkestrası, temeli 1997 yılında atıldı.^[35] Bursa Botanik Parkı, 1998 yılında hizmete açılmıştır. Bursa Hayvanat Bahçesi, 1998 yılında hizmete açılan Avrupa standartlarındaki hayvanat bahçesidir.

Sanat

Karagöz Gölge oyunu, tarihte Bursa’nın Türk kültür yaşamına kazandırdığı en önemli etkinliklerden birisidir. Cumhuriyet tarihinin ilk modern sinema-tiyatro-konser salonları arasında yer alan Tayyare Kültür Merkezi, mimar Arif Hikmet Koyunoğlu‘nun projesi doğrultusunda Tayyare Cemiyeti (Türk Hava Kurumu) tarafından yaptırılmış ve 1932 yılında Bursa’da hizmete açılmıştır. Bursa Devlet Tiyatrosu 1957 yılında kuruldu. Bursa Devlet Türk Sanat Müziği Korosu 1991 yılında kurulmuştur. Kültür Bakanlığı’na bağlıdır.Halk oyunları

Kılıçkalkan, yörenin ünlü halkoyunudur. Bunun yanı sıra Uludağ yöresi Türkmen oyunları olan Güvende, Sekme, Çiftetelli, Düz Oyun, Büyük Oyun ilgi çekicidir.

Mutfak

Turizm

Alışveriş merkezleri ve hipermarketler

AS Merkez (Yalova Yolu Caddesi)
Anatolium (Yalova Yolu Caddesi, Bursa Şehirlerarası Otobüs Terminali yanı)
Korupark (Mudanya Caddesi, Emek Kavşağı)
Zafer Plaza (Cemal Nadir Caddesi)
Kent Meydanı AVM (Kıbrıs Şehitleri Caddesi)
Carrefoursa AVM (İzmir Bulvarı, Orhaneli Kavşağı)
Carrefoursa Hipermarket (x2) (Anatolium AVM – CarrefourSA AVM)
Carrefoursa (x3) (Kent Meydanı AVM – Nalbantoğlu – Bademli)
Nilpark (İzmir Bulvarı, Orhaneli Kavşağı)
Özdilek AVM (x3) (Geçit – Yalova Yolu Caddesi – İzmir Yolu Caddesi)
Özdilek Hipermarket (x7) (Gürsu-Kaplıkaya – Ataevler – İnegöl – Gemlik – Özlüce – Mudanya)
Koçtaş (x3) (Korupark AVM (Korupark’taki Fix denilen bir küçük mağazaları) – Yalova Yolu Caddesi – CarrefourSA AVM)
Metro (x2) (Yalova Yolu Caddesi – İzmir Bulvarı)
Meridyen Avm(Unlu Cadde – Heykel)
İnegöl AVM (İnegöl Şehirlerarası Otobüs Terminali yanı)
5M Migros (İnegöl – Korupark AVM).
Migros (x14) (Küçükkumla – Mudanya – Mudanya Sahili – Ertuğrul – Nilüfer – Beşevler – Bursa Modern – Bademli – Altıparmak – As Merkez – Zafer Plaza – Kükürtlü – İnegöl AVM – Mustafakemalpaşa)
IKEA (Yalova Yolu Caddesi, Bursa Şehirlerarası Otobüs Terminali yanı)
Sur Yapı Marka AVM (Carrefoursa AVM arkası)
Downtown Yaşam ve Eğlence Merkezi (Fuat Kuşçuoğlu Caddesi, Yunuseli Havalimanı yanı)

Büyük parklar

Azerbaycan – Türkiye Kardeşlik ve Soydaşlık Parkı
Reşat Oyal Kültür Parkı
Bursa Botanik Parkı
Bursa Botanik Parkı

Bursa’daki büyük parklardan bazıları;
Reşat Oyal Kültür Parkı 1955’te açılan bünyesinde çay bahçeleri, lokantalar, açık hava tiyatrosu bulunur.
Uludağ Milli Parkı Dünyaca ünlü Türkiye’nin en önemli kayak merkezidir.
Merinos Parkı İçerisinde nikâh salonu, konservatuvar, kültür merkezide barındıran büyük bir parktır.
Teoman Özalp Parkı Hamitler Mahallesi’nde yer alan, içinde Hamitler Sosyal Yaşam Merkezi bulunan büyük bir parktır.
Azerbaycan- Türkiye Kardeşlik Parkı Azerbaycan ile olan bağları güçlendirmek amacıyla yapılmış güzel bir parktır.
Bursa Atatürk Kent Ormanı Bursa halkının hafta sonlarında soluk aldığı Bursa’nın inci tanesi kent ormanıdır.
Hüdavendigar Kent Parkı 500 bin metrekare alana sahip olan Hüdavendigar Kent Parkı Bursa’nın en büyük parkıdır. İçerisinde spor faaliyet alanları, büfe, kafe, lokanta, restoran, idari birimler ve çevre birimlerini barındırmaktadır.
Bursa Hayvanat Bahçesi Avrupa Standartlarında bir hayvanat bahçesidir.
Bursa Botanik Parkı Binlerce çeşit bitki ve ağacın bulunduğu Avrupa standartlarında büyük bir park.
Mihraplı Park İçerisinde Şehitlik bulunan büyük bir parktır.
Minia Yıldırım Yıldırım ilçesindeki tarihi yerlerin küçültülmüş maketlerinin bulunduğu parktır.
Kaplıkaya Cazibe Merkezi İçerisinde akvaryumların, balık tutma göletlerinin, yürüyüş yollarının, tenis kortlarının, kaykay pistinin bulunduğu dev parktır.
İnegöl Hikmet Şahin Kültür Parkı İçinde Büyük Suni Göl, Yeşillik alanlar, koşu ve yürüyüş parkurları, Nikâh Dairesi, Büyük Meydan, Açık Hava Konser ve Gösteri Alanı, Çocuk Trafik Eğitim Merkezi, Spor Merkezi, Amfitiyatro, Kafeler ve Restoranlar, LunaPark ve Mobilya Fuar Alanınında olduğu Bursa ilindeki önemli parklardan biridir, İnegöl ilçesinde bulunmaktadır.
İnegöl Botanik Parkı (Sanayi Parkı) İnegöl Sanayi Semtinde bulunan yürüyüş, koşu ve gezi parkurlarının da bulunduğu Süs Havuzu ve Kameriyeleriyle İnegöl’de bulunan önemli parklardandır.
İnegöl Kuğulu Parkı İnegöl semtinde bulunan tarihi havuzu ve kuğularıyla ünlü park.
İnegöl Şehir Parkı Bursa-Ankara Yolu üzerinde bulunan yürüyüş, gezi ve ailece oturulabilecek Bursa’da bulunan yeşil parklardan biridir.

Doğal mekânlar

Aras Şelalesi Suuçtu Şelalesi Saitabad Şelalesi Ayvaini Mağarası Görecik Yaylası Kocayayla Sadağ Kanyonu

Sansarak Kanyonu Cumalıkızık Gölyazı Uludağ Milli Parkı İznik Gölü Misi Aliç Yaylası IlıcaKaracabey Longoz Ormanları

Kale ve surlar

Bursa Kalesi İznik Kalesi Kestel Kalesi

Kite Kalesi Ulubat Kalesi Yer Kapı

Pınarbaşı Kapısı Zindan Kapı Kaplıcalar Kapısı

İstanbul Kapısı Lefke Kapısı Yenişehir Kapısı

Gazi Akdemir Hisarı Balabanbey Hisarı

Tekkeler

Karabaş-i Veli Tekkesi Kültür MerkeziHacı İbrahim Tekkesi

Camiler

II. Murat CamiAbdal Murat CamiAbdal CamiAhmet Dai CamiAhmet Paşa Fenari CamiAlaaddin CamiAli Paşa CamiAltıparmak CamiAraplar CamiArmutlu CamiAyaz Köyü CamiAynalı CamiAkşemsettin CamiiBaba Sultan CamiBaruthane CamiBaşçı İbrahim CamiBeyazıt Paşa CamiBedrettin (Hafsa Sultan) CamiBeşikçiler CamiBilal-i Habeşi CamiCuma CamiCumalıkızık CamiÇardak CamiÇamaşırlık Cami

Taya Kadın CamiDemirtaşpaşa (Timurtaşpaşa) CamiDuhtter-i Şerif (Fışkırık) CamiDuran CamiEbu İshak CamiEdebali CamiEmir Sultan CamiErtuğrul CamiEski CamiEhli-Beyt CamiGazi Orhan CamiHacılar CamiHamzabey CamiHüdavendigar CamiHürriyet Merkez CamiHacı Ömer Raca Camiİbni Bezzaz Camiİbrahim Paşa Camiİmam-ı Azam Camiİshakpaşa Camiİvaz Paşa CamiKaraçelebiKasım Efendi CamiKavaklı Cami

Kiremitçi CamiKurşunlu CamiLazlar CamiMaksem CamiMalhatun CamiMerkez CamiMeşeli CamiMevlana CamiMollaarap CamiMolla Fenari CamiMusababa CamiMalhatun CamiNamazgah CamiOrhangazi Vakfı CamiÖrnekköy CamiPiremir CamiiSani Konukoğlu CamiSelimiye CamiSelimzade CamiSıracevizler Cami

Sinanbey CamiSinandede CamiSoğukkuyu CamiSomuncu Baba CamiŞahadet CamiŞekerhoca CamiŞerefüddin Paşa CamiŞeyh Müftü CamiŞible CamiTuzpazarı CamiUlu CamiUlu Kubbeli CamiÜç Kuzular CamiÜftade CamiZeynel Abidin CamiVeled-i Yaniç CamiYerkapı (Bab-i Zemin) CamiYeşil CamiYeşilyayla CamiYıldırım CamiYiğit Cedid CamiYiğit Köhne CamiZeyniler CamiYunus Emre Cami

Mescitler

Acem Reis (Arap Dede) MescidiAkbıyık (Veled-i Harir) MescidiAlacahırka MescidiAlanyeri (İsmail Hakki) MescidiAzeb Bey MescidiÇakırağa (Mecnun Dede) MescidiÇukur Mahalle MescidiDavut Paşa MescidiMina MescidiEbu İshak MescidiGüngörmez MescidiHacı Sevinç Mescidi

Hacı Seyfettin Mescidiİmaret-i İsabey MescidiReyhan MescidiSelçuk Hatun MescidiTahtalı MescidYeni Kaplıca Mescidi

Türbeler

Abdal Mehmet TürbesiAbdüllatif Kutsi (Zeyniler) TürbesiAhmed Paşa TürbesiAkbıyık TürbesiAzeb Bey TürbesiCem Sultan TürbesiÇobanbey TürbesiDevlet Hatun TürbesiEbu İshak Kazeruni TürbesiEmir Sultan Türbesi

Eskici Mehmet Dede TürbesiGazi Timurtaş TürbesiHamzabey TürbesiHatuni İhsa Sultan TürbesiHatice Sultan TürbesiHatuniye TürbesiHavlucu Ahmet Efendi Türbesiİsmail Hakkı Bursevi TürbesiKara Mustafa Paşa TürbesiMükrime Hatun Türbesi

Okçu Baba TürbesiUmur Bey TürbesiOrhan Gazi TürbesiOsmangazi TürbesiSüleyman Çelebi TürbesiŞahin Baba TürbesiŞehzade Mahmut TürbesiŞehzade Mustafa Türbesi

Şehzade Mustafa TürbesiŞirin Hatun TürbesiÜç Kuzular TürbesiYeşil TürbeYıldırım Bayezid TürbesiSomuncu Baba TürbesiTezveren TürbesiÜftade Hazretleri TürbesiBabasultan Türbesi

Medreseler

Lala Şahin Paşa MedresesiMuradiye Medresesi

Gökdere MedresesiMolla Yegan Medresesi

Vaiziye (Mahkeme) MedresesiYeşil (Sultan) Medresesi

Şair Ahmet Paşa MedresesiEynebey Medresesi

Kiliseler

Çamlıca Köyü KilisesiÇatalağıl KilisesiEski Karaağaç Köyü KilisesiFransız KilisesiErmeni KilisesiGeorgios Gürcü Kilisesi

Harmanlı Köyü KilisesiDereköy KilisesiHagios Taxiarchoi KilisesiTheotokos manastır KilisesiKarakoca Köyü Kilisesi

Koimesis Tes Theotokos KilisesiH.Konstantinos KilisesiMichael Taxiarches KilisesiTheodoros Kilisesi

Ayasofya KilisesiDerecik BazilikasıH.Apostoloi KilisesiGürle Köyü Kilisesi

Müzeler

Bursa Kent Müzesi Bursa Tofaş Anadolu Arabaları Müzesi Hünkar Köşkü Müzesi Uluumay Osmanlı Halk Kıyafetleri ve Takıları Müzesi Bursa Arkeoloji Müzesi Bursa Ormancılık Müzesi Bursa Tekstil Müzesi Osmanlı Evi Müzesi

Atatürk Evi Müzesi Hüsnü Züber Evi Yeşil İslam Eserleri Müzesi Bursa Enerji Müzesi Bursa Kılıç Kalkan Evi Müzesi Bursa Göç Tarihi Müzesi Panorama 1326 Bursa Fetih Müzesi

Spor

Ana madde: Bursa’da sporFutbol

Bursaspor 2009-10 sezonunda Süper Lig şampiyonu olmuştur. Süper Lig tarihinde şampiyon olan 5. takımdır. Anadolu kulüpleri içinde Trabzonspor‘dan sonra şampiyon olmuş tek futbol kulübüdür. Bursaspor’un müzesinde çeşitli kupaların yanı sıra bir adet Türkiye Kupası da vardır. Ayrıca UEFA Şampiyonlar Liginde gruplara kalan ilk Anadolu kulübüdür. Kulübün Teksas adıyla Türkiye çapında tanınan taraftar grubu vardır.

2018-19 sezonu sonunda, Bursaspor Süper Lig’den 1. Lig’e düşmüştür. İnegölspor 2. Lig’de, Karacabey Birlikspor 3. Lig’de yer almıştır. BAL‘daki 5 takımından ikisi küme düşmüştür.

Türkiye Kupası‘nda 3 lig takımı katıldıkları turlarda elenmişlerdir.

Basketbol

Tofaş 1998-99 ve 1999-2000 sezonlarında Türkiye Basketbol Ligi şampiyonu olmuştur.

2017-2018 sezonunda Avrupa kupalarına basketbol erkekler EuroCup‘da Tofaş grup beşincisi olarak elenmiştir.

2018-19 sezonu sonunda Tofaş, play-off maçları yarı finalinde elenerek lig üçüncüsü olmuştur. Bursaspor Erkek basketbol takımı ligi şampiyon bitirerek süper lige çıkmıştır. Bursa BŞB (1. lig K.) ve Final Gençlik (1. lig E.) liglerinde kalmıştır. 2. ligde 1, EBBL’de 2 takımı yer almıştır.

Federasyon kupasında Bursaspor, kupa ikincisi olmuştur. Tofaş, EuroCup‘da başarılı olamamıştır.Voleybol

Bayanlar Voleybol 1. Liginde Nilüfer Belediyesi mücadele vermektedir. Bu alanda Bursa Büyükşehir Belediyespor (kadın voleybol takımı) Cev Challenge Kupasını alarak Avrupa Şampiyonu olmuştur.

2017-2018 sezonunda Challenge Cup’da Bursa Büyükşehir Belediyespor, geçen yıl şampiyon olduğu kupada bu yıl 2. olmuştur.

2018-2019 sezonu sonunda Nilüfer Belediye ve İnegöl Belediyespor süper liglerde yer almışlardır. Erkekler 1. liginde yer alan Bursa BŞB, süper lige yükselmiştir. 2. liglerdeki 5 takımından İnegöl Belediyespor (E) 2. takımı 1. lige, Bölgesel ligden Nilüfer Belediye (K) 2. takımı 2. lige çıkmıştır.

Kupa Voley Kadınlar‘da Nilüfer Belediye çeyrek finalde elenmiştir. Hentbol

2018-2019 sezonunda hentbol süper liglerinde erkeklerde Nilüfer Belediyespor, kadınlarda Osmangazi Belediyespor yer almıştır. 2. lig kadınlarda Mudanya Belediye SK ligi tamamlamıştır.

Önemli spor tesisleri:

Bursa Büyükşehir Belediye Stadı (43.331), Tofaş Spor Salonu (7.500), Cengiz Göllü Spor Salonu (5.000), Atıcılar Kapalı Yüzme Havuzu-olimpik (2.500), Bursa Osmangazi Hipodromu (2.690) ve Uludağ Kayak Merkezi‘dir.